Narodowy Instytut Wolności jest instytucją właściwą w sprawach wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, a także działalności pożytku publicznego i wolontariatu, w zakresie określonym w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego został powołany na mocy ustawy z dnia 15 września 2017 r. o Narodowym Instytucie Wolności- Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Jest agencją wykonawczą w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, instytucją właściwą w sprawach wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, a także działalności pożytku publicznego i wolontariatu. Jest odpowiedzialny za realizowanie programów wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, opracowywanych przez Komitet ds. Pożytku Publicznego, gromadzi i analizuje dane ze wszystkich obszarów współpracy administracji państwowej z sektorem pozarządowym. Dyrektor Narodowego Instytutu Wolności przejął część zadań wykonywanych dotychczas przez ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego wobec organizacji pożytku publicznego.

Zadaniem NIW jest zarządzanie programami wsparcia rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, przyjętymi w drodze uchwały przez Radę Ministrów, po przeprowadzeniu konsultacji z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.