Zgodnie z art. 8 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach nadzór nad działalnością stowarzyszeń sprawuje starosta powiatu właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia. Starosta może nadzorować stowarzyszenie w zakresie zgodności z przepisami prawa i statutu. W ramach swych kompetencji nadzorczych starosta może podjąć następujące kroki:
- zażądać od władz stowarzyszenia przedstawienia w określonym czasie odpisów uchwał;
- zażądać udzielenia niezbędnych wyjaśnień od władz stowarzyszenia;
Starostwo, kierując wniosek do stowarzyszenia, musi uzasadnić swoje żądania. W razie niezastosowania się stowarzyszenia do wyżej wymienionych żądań, może złożyć wniosek do sądu o wyznaczenie grzywny w wysokości do 5000 zł. Warto pamiętać, że stowarzyszenie może w terminie 7 dni wystąpić do sądu o umorzenie grzywny.
W razie stwierdzenia, że działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem bądź regulaminem może wystąpić o usunięcie nieprawidłowości w określonym terminie, udzielić ostrzeżenia władzom lub wystąpić do sądu o zastosowanie ostrzejszych środków
Sankcje sądowe mogą przybrać formę:
- upomnienia;
- uchylenia uchwały niezgodnej z prawem lub regulaminem;
- zobowiązania władz stowarzyszenia do usunięcia nieprawidłowości w określonym czasie;
- rozwiązania stowarzyszenia zwykłego, jeżeli liczba jego członków spadła poniżej 3 osób, a także kiedy jego działalność wykazuje rażące lub uporczywe naruszanie prawa bądź regulaminu i nie ma warunków naprawy sytuacji.
Organ nadzoru będzie może złożyć do sądu wniosek o rozwiązanie stowarzyszenia, ale tylko w dwóch przypadkach:
- zmniejszenia liczby członków poniżej wymaganej do założenia stowarzyszenia – od 20 maja 2016 r. poniżej 7 osób
- brak władz przewidzianych w ustawie (zarządu, organu kontroli wewnętrznej) i brak możliwości ich powołania w ciągu 12 miesięcy.
Starosta nie jest uprawnionym do dokonywania kontroli, innych niż uchwały walnego zebrania członków, dokumentów i finansów stowarzyszenia. W szczególności zaś nie jest organem uprawnionym do dokonywania kontroli zasadności poniesionych wydatków. Nadzór sprawowany przez starostę ma na celu pieczę nad zgodnym z przepisami prawa działaniem stowarzyszenia, a więc jest nadzorem pod kątem legalności działania.
STOWARZYSZENIA ZWYKŁE
Stosownie do treści art. 40 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach, po nowelizacji z 2016 r., stowarzyszenie zwykłe to szczególny rodzaj stowarzyszenia, które posiada "ułomną" osobowość prawną, tzn. może nabywać prawa, także własności i zaciągać zobowiązania, jak również ma możliwość korzystania z wielu źródeł finansowania swoich działań. Do jego założenia wystarczą 3 osoby, reprezentować je może Przedstawiciel, a zasady działania określa nie statut, a Regulamin.
Stowarzyszenie zwykłe nie może:
- powoływać terenowych jednostek organizacyjnych;
- zrzeszać osób prawnych;
- prowadzić działalności gospodarczej;
- prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego.
Stowarzyszenie zwykłe uzyskuje środki na działalność ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej. Stowarzyszenie zwykłe może otrzymywać dotacje na zasadach określonych w odrębnych przepisach (m.in. ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie)
Zgodnie z obowiązujacymi przepisami posiadając tzw. ułomną osobowość prawną, by móc funkcjonować, stowarzyszenie zwykłe musi posiadać numery REGON i NIP, o nadanie których zgłasza się do właściwych urzędów - Głównego Urzędu Statystycznego i Urzędu Skarbowego po otrzymaniu ze Starostwa informacji o dokonaniu wpisu w ewidencji stowarzyszeń zwykłych.
Stowarzyszenie zwykłe obowiązują te same wymogi w zakresie sprawozdawczości co stowarzyszenie zarejestrowane w KRS. Oznacza to, że stowarzyszenia zwykłe muszą prowadzić bieżącą księgowość, a także sporządzać roczne sprawozdanie finansowe ze swojej działalności i składać je do właściwego urzędu skarbowego wraz z roczną deklaracją CIT-8.
Stowarzyszenie zwykłe ze względu na prowadzoną działaność, składki członkowskie, dotacje itp. może posiadać konto bankowe.
Warto też pamiętać, że stowarzyszenia zwykłe mogą przekształcać się w stowarzyszenia rejestrowe i zostać wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego, co również musi zostać zgłoszone do ewidencji stowarzyszeń zwykłych.
Stowarzyszenie zwykłe podlega wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia. Wpisu do ewidencji (zarówno dotyczącego założenia stowarzyszenia, jak i zmian) dokonuje się na podstawie wniosku.
Czynności z tego zakresu, jak również prowadzenie spraw związanych z wykonywaniem czynności organu nadzorującego, w tym ocena działalności władz regulaminowych pod względem zgodności ze statutem i przepisami prawa prowadzi Wydział Kultury i Promoji Powiatu, pokój 226, tel. 44 724-21-27 wew. 417
Wysokość opłat:
KLUBY SPORTOWE NIEPROWADZĄCE DZIAŁALNOŚCI GOSPDARCZEJ I UCZNIOWSKIE KLUBY SPORTOWE
Stosownie do treści art. 4 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, uczniowski klub sportowy oraz klub sportowy, którego statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej, działają na zasadach przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach, z wyłączeniem przepisów dotyczących rejestracji.
Uczniowski klub sportowy oraz klub sportowy nieprowadzący działalności gospodarczej podlegają wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu. Wpisu do ewidencji dokonuje się na podstawie wniosku. Klub sportowy uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do ewidencji.
Czynności z tego zakresu, jak również prowadzenie spraw związanych z wykonywaniem czynności organu nadzorującego, w tym ocena działalności władz statutowych pod względem zgodności ze statutem i przepisami prawa prowadzą:
- w zakresie uczniowskich klubów sportowych - Wydział Oświaty i Sportu, pokój 227, tel. 44 724-21-27 wew 242;
- w zakresie klubów sportowych nieprowadzących działalności gospdarczej - Wydział Kultury i Promoji Powiatu, pokój 226, tel. 44 724-21-27 wew. 417
Wysokość opłat:
Sposób załatwienia sprawy - kluby sportowe nieprowadzące działalności gospdarczej
Sposób załatwienia sprawy - uczniowskie kluby sportowe
STOWARZYSZENIA REJESTROWE W KRS I FUNDACJE
Fundacje i stowarzyszenia podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, o czym decyduje sąd rejestrowy. Ani stowarzyszenie ani fundacja, nie mają obowiązku samodzielnego zgłoszenia się do swego organu kontroli i nadzoru po zarejestrowaniu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Obowiązek poinformowania o powstaniu nowej organizacji leży po stronie sądu rejestrowego, czyli wydziału Krajowego Rejestru Sądowego, w którym organizacja jest rejestrowana.
O wpisaniu stowarzyszenia lub fundacji do Krajowego Rejestru Sądowego sąd zawiadamia oraz starostę powiatu (lub prezydenta miasta na prawach powiatu) właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia / fundacji. a w przypadku fundacji także ministra właściwego ze względu na zakres jego działania oraz cele fundacji. Wraz z tą informacją sąd przesyła staroście statut stowarzyszenia / fundacji. Starosta otrzymuje także informacyjnie dokumenty dotyczące zmiany statutu, to jest odpis o zarejestrowaniu zmiany w statucie wraz z obowiązującą wersją tego statutu, jak również informację o likwidacji, a następnie odpis o wyrejestrowaniu stowarzyszenia / fundacji z KRS.
Zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje nie mają obowiązku składania starostom sprawozdań ze swojej działalności.