ZNAKOWANE PIESZE SZLAKI TURYSTYCZNE
Szlak zielony o długości 57 km. Większa część tego szlaku przebiega przez teren Spalskiego Parku Krajobrazowego. Szlak rozpoczyna się w Tomaszowie Maz. a kończy w Luboczy.
Wycieczkę zaczynamy na dworcu PKS/PKP w Tomaszowie Maz. Kierując się ulicami: Dworcową, Spalską, Szczęśliwą, Mireckiego i Nowy Port, dochodzimy do dzielnicy Tomaszowa - Brzustówka. Po drodze mijamy Szkolne Schronisko Młodzieżowe, Ośrodek Sportu i Rekreacji (ul. PCK) oraz sztuczny tor łyżwiarski. Idąc szlakiem na skrzyżowaniu z ul. Św. Antoniego skręcamy w lewo i dochodzimy do mostu na rzece Pilicy. Na prawym brzegu rzeki znajduje się utworzony w 1961 r. rezerwat przyrody nieożywionej „Niebieskie Źródła”. W bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu usytuowany jest Skansen Rzeki Pilicy, który zachowuje i popularyzuje bogate dziedzictwo przyrodnicze, historyczne oraz kulturowe rzeki Pilicy i jej dopływów.
Wędrując dalej mijamy Utratę i dochodzimy do drogi w kierunku Smardzewic. Następnie odbijając lekko w lewo kierujemy się do wsi Wąwał, jednej z najszybciej rozwijającej się miejscowości w gminie Tomaszów Maz. Znajduje się tu ponor krasowy rzeki Ginącej, który łączy się z Rezerwatem Niebieskie Źródła. Na południowym skraju wsi znajduje się tzw. Przepaść – miejsce, gdzie wody okresowego cieku znikają pod ziemią w szczelinach wapieni jurajskich, tworzących poziom wodonośny zasilający Niebieskie Źródła. Woda płynie systemem szczelin krasowych i po około 5 dobach wypływa w wywierzyskach. W miejscowości Wąwał skręcając w ul. Cegielnianą dochodzimy do skraju lasu, gdzie znajduje się zabytkowa kapliczka.
Idąc lasem ok. 1,8 km dochodzimy do skrzyżowania z drogą, która prowadzi do Ośrodka Hodowli Żubrów w Smardzewicach. Po drodze, po lewej stronie mijamy leśniczówkę oraz parking. Pokonując odcinek drogi (ok. 2,8 km) idziemy ścieżką edukacyjno – turystyczną do OHŻ.
Trzymając się oznakowanego szlaku, mijamy skrzyżowanie z linią kolejową, staw, Agencję Rezerw Materiałowych (ARM), dochodzimy do schronów z czasów II wojny światowej w Jeleniu. Jest to kompleks poniemieckich schronów składający się z 8 naziemnych obiektów. Najprawdopodobniej była to podziemna fabryka zbrojeniowa z niewielkim naziemnym zapleczem. Głównym obiektem jest ok. 350 m schron kolejowy zbudowany na bazie łuku. Wysokość schronu wynosi 9 m. Pod schronem znajdują się wielopoziomowe podziemia. Idąc dalej dochodzimy do miejscowości Ciebłowice Duże. Po drodze można zobaczyć Krzyż i Kopiec Wolności im. Tadeusza Kościuszki. Kopiec został usypany rękami dzieci szkolnych z Ciebłowic na pamiątkę wypędzenia nieprzyjaciół z Polski (rok 1920, inicjator - A. Kolędowska). Dalej mijamy pomnik i krzyż na cześć bohaterów AK, którzy polegli w kraju i za granicą. Pomnik ufundowany był przez Gwardię Ludową. Następnie dochodzimy do skrzyżowania, przy którym znajduje się kapliczka, na której widnieje napis „Od powietrza, głodu i ognia wybaw nas, Panie”. Mjamy miejscowość Ciebłowice Małe, a skręcając w prawo dochodzimy do Spały.
Ze Spały kierujemy się do wsi Królowa Wola. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1495 r. Miejscowa legenda głosi, iż do powstania wioski przyczyniła się żona Władysława Hermana, która zachwycona pięknem okolicy, zapragnęła w tym miejscu założyć osadę. Natomiast nazwa nowo powstałego sioła pochodziła od słów skierowanych do dworzan, iż nazwa jest „wolą króla”. Miejscowość słynie z kultywowania folkloru opoczyńskiego i rawskiego. Aktywnie działają tu Koła Gospodyń Wiejskich. We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Prez. Mościckiego oraz Dom Ludowy, którego fundatorem był prezydent Mościcki. Budynek został poświęcony w 1932 r. Obecnie jest on siedzibą biblioteki, czytelni oraz różnych organizacji. Idąc dalej kierujemy się do Liciążnej. Pierwsze wzmianki o Liciążnej pochodzą z II połowy XIV w., natomiast nazwa wsi w dokumentach historycznych pojawia się na początku XVI w. Miejscowość ta niegdyś miała charakter rolniczy, położona była przy trakcie handlowym wiodącym z Małopolski na Mazowsze. Obecnie na otoczonych lasami stokach dolinki powstały liczne działki rekreacyjne i domki letniskowe. Głębokie wąwozy otaczające Liciążnę są atrakcją dla turystów pieszych, natomiast przepływająca niedaleko Pilica jest „rajem” dla wędkarzy. Trzy kilometry na północny-wschód od wsi znajduje się rezerwat leśny Żądłowice. W lasach spotkać można resztki okopów i transzeje z okresu I wojny światowej. Kilka kilometrów od Żądłowic znajduje się wieś Grotowice, w której zachował się park krajobrazowy z przełomu XVIII i XIX w. Prawdziwą perełką parku jest jednak najstarsza na tym terenie figurka pamiątkowa z 1607 r. w kształcie kolumny z czworościenną kapliczką z herbem przedstawiającym pannę na niedźwiedziu. Kapliczka ufundowana przez Władysława Grotowskiego na pamiątkę bitwy z rokoszanami zebrzydowskimi pod Guzowem. Atrakcją parku jest również gigantyczna lipa drobnolistna – pomnik przyrody o obwodzie pnia przekraczającym 6 m. Szlak kończy się w miejscowości Lubocz.
Szlak czerwony (partyzancki) – o długości 268 km, na terenie powiatu tomaszowskiego ma długość ok. 33 km. Szlak upamiętnia miejsca uświęcone krwią partyzantów i żołnierzy polskich. Swój początek bierze w Szydłowcu a kończy się w Radomsku.
Na terenie powiatu szlak zaczyna się w miejscowości Iłki (wieś letniskowa), a kończy w miejscowości Fryszerka. Idąc w kierunku Swolszewic Małych, po lewej stronie drogi znajduje się ferma strusi afrykańskich. Mijając miejscowość Swolszewice, kierujemy się do Borek. Idąc prosto, na najbliższym skrzyżowaniu skręcamy w lewo w kierunku Tomaszowa Maz. Po drodze mijamy Nagórzyce z charakterystycznymi grotami. Chłopi nagórzyccy na przełomie XVIII – XIX w. czerpali stąd piasek i wywozili go do hut szkła w Piotrkowie Tryb. oraz na potrzeby miasta Tomaszowa Maz. Do wnętrza grot prowadziło dawniej pięć wejść. Obecnie zwiedzanie grot nie jest możliwe ze względów bezpieczeństwa. Można je podziwiać tylko z zewnątrz. Kierując się szlakiem mijajmy dzielnicę Józefów i zbliżamy się do dzielnicy Brzustówka. Nieopodal mostu na rzece Pilicy po lewej stronie znajduje się rezerwat przyrody nieożywionej „Niebieskie Źródła”. W sąsiedztwie rezerwatu położony jest Skansen Rzeki Pilicy. Podążając prosto ul. Św. Antoniego, po drodze mijamy piękny pałacyk, należący przed 1915 r. do znanego lekarza i społecznika Jana Rodego. Obecnie znajduje się tutaj Urząd Stanu Cywilnego. Po prawej stronie wznosi się ewangelicki kościół Zbawiciela. Idąc dalej, warto na chwilę zatrzymać się przy stojącym po prawej stronie kościele p.w. Św. Antoniego. Następnie ul. Św. Antoniego podążamy w dół, za mostem na rzece Wolbórce skręcamy w prawo, w ul. Konstytucji 3 Maja. Ulicą Spalską kierujemy się w stronę dzielnicy Wilanów i kierujemy się wzdłuż torów do miejscowości Glinnik, gdzie stacjonuje 25 Brygada Kawalerii Powietrznej – elitarna jednostka powietrzno desantowa będąca w strukturach NATO. Dalej szlak prowadzi w kierunku Spały – jednej z najbardziej znanych miejscowości letniskowych w Polsce. Następnie nasz szlak prowadzi w kierunku leśniczówki Borki, otoczonej jednymi z najstarszych fragmentów Lasów Spalskich. Leśniczówka niegdyś pełniła rolę strażnicy strzegącej drogi dojazdowej do Spały. W pobliżu leśniczówki znajduje się krzyż upamiętniający prace melioracyjne przeprowadzone w latach 30-tych XX w. na okolicznych łąkach. Dalej szlakiem czerwonym podążamy w kierunku Inowłodza. Z Inowłodza kierujemy się na wschód do miejscowości Fryszerka, gdzie część szlaku na terenie powiatu tomaszowskiego kończy się.
Szlak niebieski im. Prezydenta Profesora Ignacego Mościckiego (ok. 21,5 km) - podkreśla walory przyrodnicze Puszczy Nadpilickiej. Swój początek bierze w Spale a kończy się w Tomaszowie. Rozpoczyna się przy recepcji Funduszu Wczasów Pracowniczych, dalej biegnie wśród lasów i łąk Puszczy Spalskiej w kierunku Ciebłowic Dużych, a następnie do miejscowości Jeleń – gdzie znajduje się kompleks bunkrów z czasów II wojny światowej. Następnie szlak prowadzi przez Wąwał do miejscowości Smardzewice. Po drodze mijamy rezerwat żubrów, ścieżkę dydaktyczną oraz kościół i klasztor p.w. Św. Anny. Kierując się zgodnie z oznakowaniem naszej trasy po drodze możemy zobaczyć kopalnię piasków szklarskich „Biała Góra”. Idąc prosto dochodzimy do krańcówki naszej wycieczki - Tomaszowa Maz. Możemy tu zwiedzić Skansen Rzeki Pilicy oraz Rezerwat Niebieskie Źródła.
Szlak niebieski zwany szlakiem rzeki Pilicy o długości 122 km, na terenie powiatu tomaszowskiego ma długość 17 km. Jest to jeden z najpiękniejszych szlaków krajobrazowych na terenie centralnej Polski. Swój początek bierze w Piotrkowie Trybunalskim, a kończy się w miejscowości Krzętów. W powiecie tomaszowskim przebiega przez miejscowość Swolszewice Małe. Idąc dalej docho-dzimy do miejscowości Borki, położonej w pobliżu Zalewu Sulejowskiego. Wśród komplek-su lasów sosnowo - jałowcowych z udokumentowanymi walorami mikroklimatycznymi i z wyjątkowo atrakcyjnymi terenami spacerowymi położony jest jeden z najlepszych w Polsce Ośrodek Rekreacyjno - Wypoczynkowy BORKI. Ośrodek składa się z zespołu obiektów cało-rocznych i sezonowych. Idąc prosto szlakiem, dochodzimy do skrzyżowania, na którym, skrę-cając w prawo kierujemy się na zaporę wodną na rzece Pilicy i Zalewie Sulejowskim. Szlak niebieski prowadzi w prawo do Tresty Rządowej - wsi letniskowej położonej nad zatoką, przy której zbudowano przystań. Po drodze po lewej stronie znajduje się kościółek p.w. Św. Wacława. Idąc prosto dochodzimy do miejscowości Karolinów.
Szlak żółty - zwany szlakiem carskich łowów o długości 30 km. Szlak wiedzie ze Smardzewic do Rzeczycy przez miejsca związane z pobytem i polowaniami cara Aleksandra III.
Szlak czarny - zwany szlakiem cudownych obrazów o długości 35,5 km. Trasa prowadzi dawnymi szlakami pielgrzymkowymi z sanktuarium w Studziennej – Poświętnej przez Inowłódz do Klasztoru O.O. Franciszkanów w Smardzewicach.
Szlak zielony - zwany traktem przez Puszczę Pilicką o długości 40 km. Szlak wiedzie z Czerniewic do Poświętnego. Biegnie przez unikatowe ostępy dawnej Puszczy Pilickiej, krystaliczne strumienie i stare leśniczówki.
Szlak czerwony - zwany droga do żubrów o długości 19,5 km. Trasa prowadzi ze Smardzewic do Inowłodza przez Ośrodek Hodowli Żubrów w Smardzewicach i fragmenty starych borów sosnowych.
ŚCIEŻKA ROWEROWA
Ścieżka rowerowa im. Zygmunta Goliata wokół Zbiornika Sulejowskiego
Trasa główna obejmuje 68,5 km, wariant A z możliwością zwiedzania rezerwatu Gaik – 71 km. Przebieg trasy rowerowej jest następujący: 1 – Leonów „Kiełbikowa Strzecha”, 2 – Zatoka „Borki”, 3 – Skansen Rzeki Pilicy, 4 – Zapora Zbiornika Sulejowskiego, 5 – Zarzęcin, 6 – Cypel na Piaskach, 7 – Opactwo Cystersów w Podklasztorzu, 8 – Uroczysko Lubiaszów.
SZLAK ROWEROWY
Szlak rowerowy niebieski im. Juliana Tuwima o długości 22 km. Swój początek bierze w Tomaszowie Maz., a kończy się w Zakościelu. Wycieczkę rozpoczynamy z dworca PKP/PKS w Tomaszowie Maz. Kierując się ul. Dworcową, Splską, Luboszewską dojeżdżamy do miejscowości Luboszewy. Znajduje się tu ogrodzony teren Jednostki Wojskowej. Kierując się zgodnie z oznakowaniem szlaku, docie-ramy do Glinnika, gdzie usytuowano lotnisko wojskowe. Jedziemy drogą prezydencką (kostka bazaltowa), aleją lipowo - jaworową - ok. 500 m, kierując się do miejscowości Nowy Glin-nik. Tu po lewej stronie znajduje się Szkoła Podstawowa, a przy skrzyżowaniu kapliczka. Po-konując ok. 500 m dojeżdżamy do wsi Glinnnik II. Za wsią wjeżdżamy na teren Spalskiego Parku Krajobrazowego. Następnie dojeżdżamy do skrzyżowania Spała - Konewka. Zbaczając z naszego szlaku w lewo możemy dojechać do poniemieckich schronów z okresu II wojny światowej - bunkrów w Konewce. Jadąc prosto, po lewej stronie mijamy siedzibę Nadleśnic-twa Spała, po prawej zaś punkt dydaktyczny Leśnego Kompleksu Promocyjnego "Lasy Spal-sko - Rogowskie". Dojeżdżamy do Królowej Woli, gdzie po prawej stronie znajduje się Szkoła Podstawowa im. Prez. I. Mościckiego, a obok Dom Ludowy. Za Królową Wolą dojeż-dżamy do skrzyżowania dróg Rzeczyca - Teofilów. Jadąc prosto po prawej stronie widoczna jest jedyna w Polsce czynna kopalnia eksploatująca halcedonit ze złoża "Teofilów". Skręca-my w prawo w drogę szlakową i dojeżdżamy do Inowłodza. Po prawej stronie znajduje się ogrodzony cmentarz wojenny z 1918 r. Przed skrzyżowaniem po prawej stronie znajduje się budynek Urzędu Gminy, a w pobliżu - Gminny Punkt Informacji Turystycznej. Następnie skręcamy w lewo w kierunku Rawy Maz. Przejeżdżając 100 m, skręcamy w prawo, w kierun-ku Zakościela. Po lewej stronie, położony jest na wzgórzu Kościół św. Idziego. Do kościoła można podejść po wybudowanych na zboczu wzgórza schodach. Na szczycie góry znajduje się również parking oraz taras widokowy. Z niego rozciąga się panorama na Wzgórza Opo-czyńskie, Równinę Piotrkowską i Dolinę Pilicy. Mijając kościółek wjeżdżamy do wsi Zako-ściele. Skręcając w prawo, dojeżdżamy do krańcówki naszego szlaku, gdzie znajduje się Ośrodek Fundacji PROeM - Chrześcijańskie Centrum Młodzieżowe.
OZNAKOWANE ŚCIEŻKI ROWEROWE O UTWARDZONEJ NAWIERZCHNI
Wszystkie wymienione niżej ścieżki rowerowe wykonane są zgodnie z przepisami ustawy prawo budowlane, ustawy o drogach publicznych oraz zasadami dotyczącymi budowy dróg dla rowerów i dróg dla rowerów i pieszych. Wszystkie posiadają warstwę ścieralną z kostki betonowej najczęściej gładkiej (bezfazowej) koloru czerwonego lub z betonu asfaltowego. Podbudową zasadniczą warstwy ścieralnej stanowi podsypka cementowo-piaskowa, a na części z nich podbudowę wykonano z kruszywa mineralnego łamanego.
1. Ciąg pieszo-rowerowy Tomaszów-Spała
Długość trasy wynosi 12,2 km. Szlak bierze początek w Tomaszowie Maz. od Rezerwatu "Niebieskie Źródła", który jest jednym z najciekawszych zjawisk krasowych w Europie. W bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu znajduje się Skansen Rzeki Pilicy - pierwsze w Polsce muzeum na wolnym powietrzu poświęcone rzece. Zbaczając w ulicę Wodną możemy dojechać do Ośrodka Sportu i Rekreacji, gdzie znajdzie się coś dla miłośników sportów wodnych (przystań OSiR z wypożyczalnią kajaków) oraz zimowych (sztucznie mrożony tor lodowy).
Następnie szlak wiedzie ulicą św. Antoniego, a z niej skręcamy w prawo w ulicę Bartosza Głowackiego, którą dojeżdżamy do Ronda im. Romana Dmowskiego i dalej jedziemy ulicą Nowowiejską. Po lewej stronie mijamy Klub Sportowy "Lechia" z bazą sportową (hala sportowa, korty tenisowe, boisko piłkarskie), noclegową i gastronomiczną.
Przekraczamy most na rzece Wolbórce i skręcamy w ulicę Spalską. Skrzyżowanie ulicy Spalskiej z drogą krajową nr 48 to początek odcinka pozamiejskiego, który kończy się w Spale. Jest to najdłuższy i zarazem najatrakcyjniejszy fragment ciągu pieszo-rowerowego. Początkowo ścieżka biegnie na lewym poboczu drogi, a później w malowniczym krajobrazie leśnym w odległości od kilku do kilkunastu metrów wzdłuż drogi krajowej nr 48. Na malowniczość krajobrazu wpływa bliskie sąsiedztwo Spalskiego Parku Krajobrazowego, Rezerwatu Spała i Rezerwatu Konewka, które cechuje specyficzny mikroklimat sprzyjający wypoczynkowi i rekonwalescencji. W połowie odcinka pozamiejskiego możemy skręcić w lewo na drogę powiatową nr 4316E, by dojechać do miejscowości Glinnik i Dąbrowa. Z Glinnika bardzo łatwo dojechać do Konewki, gdzie można zwiedzić 380-metrowy bunkier z czasów II wojny światowej.
Po prawej stronie drogi krajowej nr 48, kilometr przed Spałą, znajduje się miejsce widokowe nad Pilicą. Można tam dojechać ścieżką leśną. W okolicy znajduje się także Rezerwat Gać Spalska - śródleśna rzeka nizinna wraz ze stanowiskami chronionymi rzadkich roślin i zwierząt. (Dojazd ze Spały).
Ostatnim punktem na trasie ciągu jest Spała - dawna rezydencja myśliwska rosyjskich carów i prezydentów Rzeczypospolitej. Warto się tu zatrzymać na dłużej ze względu na bogatą historię i zaplecze rekreacyjno-sportowe. Na szczególną uwagę zasługuje: Kościół p.w. Matki Bożej Królowej Korony Polskiej, posąg żubra, Dom Pamięci Walki i Męczeństwa Leśników i Drzewiarzy Polskich. Dużą atrakcją miejscowości jest z pewnością Ośrodek Przygotowań Olimpijskich. Dużą atrakcję stanowią również "jarmarki spalskie" odbywajace się w każdą drugą niedzielę miesiąca od kwietnia do października, mające charakter powiatowy, wojewódzki a nawet ogólnopolski. W ostatnich wystawach pojawili sie wystawcy i kupcy z Czech i Słowacji. Jarmarki odbywają się na terenie zwanym "nad stawem" do którego centrum prowadzi ciąg pieszo - rowerowy Tomaszów Maz. - Spała.
2. Ścieżka rowerowa na ul. św. Antoniego i ul. O. Lange - 2 km
Trasa rozpoczyna się w okolicach przejścia dla pieszych przy domu towarowym „Tomasz” i biegnie po prawej stronie ul. św. Antoniego w większości w pasie drogi usytuowanym pomiędzy dwoma pasami zieleni oddzielającymi ją z jednej strony od jezdni, a z drugiej od chodnika. Czasami trasa jednak biegnie wspólnie z chodnikiem, od którego oddzielona jest linią ciągłą i oznaczona jest symbolem roweru. Przy trasie tej usytuowany jest m.in. budynek Starostwa, oddział PZU, 2 oddziały telefonii komórkowej, Park Rodego, Urząd Stanu Cywilnego. Przez skrzyżowanie z ul. Graniczną przejeżdżamy po nowoczesnym pasie dla rowerzystów i wokół Ronda Tomaszowskich Olimpijczyków wjeżdżamy na ciąg rowerowy wzdłuż ul. Oskara Lange oddzielony od szerokiego chodnika linią ciągłą. W bezpośrednim sąsiedztwie tej ścieżki znajduje się bank PKO, apteka, Komenda Powiatowa Policji, Dom Pomocy Społecznej. Wzdłuż całej ścieżki znajduje się duże osiedle domów wielorodzinnych (osiedle „Majora Hubala”). Ścieżka kończy się przy rondzie „Zesłańców Sybiru” i pomnika zbudowanym ku ich pamięci. W tym miejscy łączy się ze sobą ścieżka wykonana na ul. Jana Pawła II biegnąca w kierunku Zalewu Sulejowskiego.
3. Ścieżka rowerowa w ciągu ulic: Jana Pawła II, Pod Grotami, Nagórzyckiej - 5,1 km
Ścieżka zaczyna się przy ul. Rolnej i biegnie po ul. Jana Pawła w kierunku południowym. Posiada szerokość od 2 do 4m i oddzielona jest od chodnika przebrukowaniem z kostki granitowej o szerokości 30cm w postaci muldy. Po prawej stronie mijamy 2 apteki, przychodnie zdrowia, salon meblowy, market Carrefour. Z lewej strony mijamy Tomaszowskie Centrum Zdrowia (szpital) i dojeżdżamy do wspomnianego wyżej ronda „Zesłańców Sybiru”. Przejeżdżamy przez przejazd dla rowerzystów z lewej strony ronda już do końca jedziemy ścieżką wykonaną na lewym pasie drogowym, która stopniowo z rozdzielonego od chodnika ciągu rowerowego przechodzi w ciąg pieszo-rowerowy biegnący na odcinku ponad 2 km w malowniczym terenie otoczonym lasami. Dojeżdżamy do dzielnicy Nagórzyce i ulicy Pod Grotami, w sąsiedztwie której znajdują się Groty Nagórzyckie będące wielką atrakcją turystyczną. Jadąc dalej za groty ok. 0,5 km i skręcając w lewo w ulicę Kotlinową wjeżdżamy na trasę rowerową prowadząca do rzeki Pilicy, by w konsekwencji natrafić na zaporę wodną Zalewu Sulejowskiego. Jeśli pojedziemy wzdłuż jezdni wjedziemy powtórnie na ciąg pieszo- rowerowy wykonany w pasie drogowym ul. Nagórzyckiej, aż do granic Tomaszowa. Omawiana ścieżka rowerowa kończy się przed zaporą zalewu w odległości ok. 1,5 km. W latach następnych planowana jest budowa dalszego ciągu ścieżki.
4. Ścieżka rowerowa w prawym pasie drogowym ul. św.Antoniego (jadąc z południa na północ) - 1 km
Ścieżka zaczyna się przy ul. B. Głowackiego i ma połączenie z ciągiem pieszo-rowerowym Tomaszów-Spała. Biegnie ona (podobnie jak ścieżka po przeciwnej stronie) pomiędzy dwoma pasami zieleni oddzielającymi ją z jednej strony od jezdni, a z drugiej od chodnika. Przy ścieżce tej usytuowane są 3 szkoły: ZSP Nr 2, ZSP Nr 1 oraz Gimnazjum Nr 7. Mijamy też po drodze nowy gmach Starostwa a w końcowym odcinku ścieżki mijamy Hotel „Mazowiecki” i dojeżdżamy do domu towarowego „Tomasz”.
5. Ścieżka rowerowa na ul. Marszałka J. Piłsudskiego - 0,5 km
Jest to ciąg pieszo-rowerowy o bardzo dużej szerokości, bo ponad 6 m. Poprowadzony jest środkową aleją, która od dwóch jednokierunkowych jezdni oddzielają również szerokie pasy zieleni. W przyszłości ciąg ten przedłużony ma być w kierunku wsi Zawada i dalej przez tą wieś w kierunku Wolborza.
6. Ścieżka rowerowa na ul. Milenijnej - 1,3 km
Prowadzona jest ona w jednej płaszczyźnie z chodnikiem, który posiada kolor szary, a ścieżka kolor czerwony. Ciąg ten łączy drogę powiatową (ul. Zawadzka) z drogą wojewódzką 713 (Łódź-Tomaszów-Opoczno) i jest łącznikiem dojazdowym do jednego z największych pracodawców w powiecie - „Ceramiki Paradyż”, a także do firmy „Rembor” (sortowni piachu szklarskiego).
7. Ścieżka rowerowa w ciągu ulic: P.C.K. i Nowy Port - 1 km
Ścieżka rozpoczyna się w niewielkiej odległości od ciągu pieszo-rowerowego Tomaszów-Spała (na ul. św. Antoniego) i biegnie obok schroniska turystycznego Ośrodka Sportu i Rekreacji oraz schroniska Młodzieżowego Domu Kultury usytuowanych pomiędzy rozpatrywaną ścieżką, a korytem rzeki Pilicy. Na przystani OSiR prowadzona jest wypożyczalnia kajaków oraz działalność polegająca na organizacji spływów kajakowych w których uczestniczą mieszkańcy całej Polski. Przystań MDK prowadzi młodzieżową sekcję wyczynową kajakarstwa, której członkowie zdobywają laury w regatach ogólnopolskich. Ścieżką dojeżdżamy do drogi wojewódzkiej 713, a przecinając tą drogę i jadąc dalej ścieżką nieutwardzoną dojeżdżamy do odcinka leśnego ciągu pieszo-rowerowego Tomaszów-Spała.
8. Ścieżka rowerowa na ul. Wierzbowej i Batalionów Chłopskich - 0,8 km
Ścieżka ta jest ważnym łącznikiem pomiędzy ścieżką na ulicy Jana Pawła II (biegnącą w kierunku Grot Nagórzyckich i zalewu) i ciągiem pieszo-rowerowym Tomaszów-Spała (początkowa jego część na ul. św. Antoniego).
Wszystkie opisane (punkty 1-8) ścieżki rowerowe z utwardzoną nawierzchnią są usytuowane i oznaczone zgodnie z ustawą „Prawo o ruchu drogowym”. Rowerzyści mają więc obowiązek z nich korzystać - dzięki czemu zapewniamy płynność ruchu i poprawę bezpieczeństwa kierującym pojazdami na jezdni, w sąsiedztwie której znajduje się ścieżka. Rowerzyści dzięki pełnej separacji od ruchu kołowego mechanicznego mają zapewnione pełne bezpieczeństwo dla siebie.
Przez Powiat Tomaszowski przebiegają dwa SZLAKI KULTUROWE o zasięgu europejskim
1) Szlak Romański
Jest częścią europejskiego szlaku turystycznego, wytyczonego przez relikty średniowiecza. Niezwykłą atrakcją turystyczną szlaku są monumentalne budowle kościołów i klasztorów.
W Polsce szlak romański zainicjowano pod koniec XX w. Łaczy on miejscowości o przeszłości romańskiej m.in.: Gniezno, Kraków, Siewierz, Sulejów, Tum. Jest to trasa samochodowa o długości 445 km. W województwie łódzkim znajduje się 7 zabytków architektury romańskiej.
Na terenie Powiatu Tomaszowskiego jest to niezwykły kościół św. Idziego w Inowłodzu wzniesiony na przełomie XI/XII wieku. Obok funkcji sakralnych, pełnił również funkcję obronną. Usytuowany na wysokim wzgórzu w czasie zagrożenia wielokrotnie dawała schronienie miejscowej ludności. Fundację kościoła przypisuje się Władysławowi Hermanowi. Według tradycji, św. Idzi miał wysłuchać jego próśb i przyczynić się swoim wstawiennictwem u Stwórcy do przyjścia na świat długo oczekiwanego przez księcia potomka. Według innego podania Judyta, żona księcia Władysława wyleczyła się z bezpłodności zażywając kąpieli w wodzie ze źródełka, które wybija u podnóża wzgórza, na którym wzniesiony został kościół. Przez wiele lat romańska budowla była jedyną świątynią w Inowłodzu. Funkcję parafii pełniła do 1520 roku, kiedy to w centrum miasteczka wybudowano drugi kościół p.w. św. Michała Archanioła. Z czasem romańska świątynia popadła w zapomnienie a jej stan systematycznie się pogarszał. Na przestrzeni wieków wielokrotnie podejmowano działania mające na celu odbudowę i rekonstrukcję. Obecny wygląd kościół w dużej mierze zawdzięcza pracom przeprowadzonym w latach 1936-1938, pod kierunkiem Wilhelma Henneberga.
2) Szlak Grunwaldzki
W czerwcu 1410 roku wojska polskie z Królem Władysławem Jagiełłą na czele ciągnęły pod Grunwald przez Sulejów, Wolbórz, Lubochnię Wysokiennice i Samice do przeprawy przez Wisłę w Czerińsku. Trasę marszu dokładnie opisywał Jan Długosz w „Kronikach”.
Dla upamiętnienia tego wydarzenia w 600-tną rocznicę Bitwy pod Grunwaldem w województwie łódzkim oznakowano szlak Grunwaldzki liczący ok. 160 km. Na terenie Powiatu Tomaszowskiego szlak przebiega przez:
- Gminę Ujazd, którego wizytówkę stanowi kościół św. Wojciecha z XVII w. z rokokowymi ołtarzami oraz kaplicą Ostrowskich. Znajduje się tu również Pałac Ostrowskich z 1812 roku, a wokół niego rozciąga się park z cennym starodrzewiem,
- Gminę Lubochnia z zabytkowym kościołem p.w. Wniebowzięcia NMP z XIX/XX w.
Szlak Grunwaldzki łączy Europejski Szlak Cysterski z Europejskim Szlakiem Bursztynowym poprzez Szlak Kultury Janisławickiej, Szlak Kolei Warszawsko - Wiedeńskiej, Szlak Radziwiłłowski oraz Szlak Meandrami Rawki.
Łódzki Szlak Konny
Coraz bardziej popularną formą wypoczynku i rekreacji na łonie natury, która dostarcza niezapomnianych wrażeń jest Turystyka konna. Jej unikalny charakter polega na możliwości zwiedzania atrakcji turystycznych podróżując na końskim grzbiecie. Pozwala także na spędzanie czasu z przyjaciółmi i rodziną podczas wspólnych rajdów i wycieczek. Łódzki Szlak Konny jest najdłuższą w Europie trasą przeznaczoną dla miłośników turystyki konnej i aktywnej, którego długość liczy 1817 km. Szlak został podzielony na dwie pętle: zewnętrzną - 49 odcinków o łącznej długości 1461 km, wewnętrzną - 12 odcinków o łącznej długości 356 km.
Trasa tego szlaku umożliwia dostęp do ponad 200 ośrodków jeździeckich oraz ponad 1000 atrakcji turystycznych na terenie całego województwa łódzkiego. Dzięki temu podróż w siodle pozwala poznać bogactwo przyrodnicze, kulturalne i historyczne okolicznych terenów.
W ramach szlaku na terenie Powiatu Tomaszowskiego znajduje się 5 ośrodków jazdy konnej w miejscowościach: Zakościele i Królowa Wola (gm. Inowłódz), Swolszewice Małe (gm. Tomaszów Maz.), Mikołajów i Michałów (gm. Rokiciny). Więcej informacji na www.wsiodle.lodzkie.pl
Kulinarne szlaki województwa łódzkiego
Tradycje kulinarne regionu łódzkiego są ciągle żywe, zwłaszcza wśród mieszkańców wsi i mniejszych miejscowości. Wojewódzkie łódzkie jest mieszanką wielu kultur, dlatego każdy powiat czy region ma swoje własne specjały. Typowymi dla regionu daniami wpisanymi na listę produktów regionalnych są także na przykład zalewajka, zupa chrzanowa, kapusta z grochem czy łowickie powidła. Oprócz smacznego jedzenia można także spróbować wielu oryginalnych napitków. Regionalną kuchnię można także poznać uczestnicząc w wielu imprezach i świętach regionalnych.
W Powiecie Tomaszowskim są to:
- Powiatowy Konkurs Potraw Regionalnych w Czerniewicach
- Święto Ziemniaka w Brzustowie
- Powiatowy Konkurs Kiszenia Kapusty w Budziszewicach
- Ubijanie Masła w Lubochni
- Powiatowe Miodobranie w Żelechlinku.
Podczas tych konkursów i imprez można spróbować smacznych regionalnych potraw i napitków, przygotowywanych przez Koła Gospodyń Wiejskich.
Opis wraz z mapkami do szlaków kulturowych, łódzkiego szlaku konnego i kulinarnych szlaków województwa łódzkiego opracowano na podstawie materiałów Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi www.lodzkie.pl
Szlak kajakowy na rzece Pilicy
Rzeka Pilica oraz jej dopływy stwarzają miłośnikom wody wspaniałe warunki do uprawiania turystyki kajakowej. Malownicze tereny doliny sprzyjają organizacji wycieczek i połączeniu turystyki aktywnej ze zwiedzaniem. Ośrodki rekreacyjno – wypoczynkowe i gospodarstwa agroturystyczne stwarzają możliwość wypożyczenia sprzętu kajakowego oraz zorganizowania spływu.
Rzeka Pilica została podzielona na odcinki z wytyczonymi i oznakowanymi trasami kajakowymi o łącznej długości na terenie województwa łódzkiego ok. 150 km, na których można odbywać jedno lub kilkudniowe spływy. Przez teren Ziemi Tomaszowskiej przebiega najbardziej malowniczy odcinek rzeki. Większość spływów rozpoczyna się w Tomaszowie Maz. Można pokusić się o przepłynięcie od źródeł rzeki jednak poważną przeszkodą jest Zalew Sulejowski i tama w Smardzewicach. Pokonanie zbiornika wodnego i zorganizowanie przewozu kajaków przez zaporę zajmuje bowiem co najmniej 2 dni. Nie należy jednak traktować tej przeprawy jako uciążliwość gdyż Zalew Sulejowski to jeden z najbardziej atrakcyjnych i przyjaznych dla turystów sztucznych zbiorników wodnych w Polsce. Szlak kajakowy Pilicy na obszarze Powiatu Tomaszowskiego dzieli się na trzy odcinki:
1) Sulejów - Smardzewice (20,7 km)
2) Smardzewice - Spała (18,7 km)
3) Spała - Wólka Kuligowska (20,9 km).
